Salmonella bij pluimvee
Salmonella is een bacteriële aandoening. Sommige serotypes zijn gastheerspecifiek, andere niet. Salmonella kan overgaan van dier op mens en omgekeerd, en is dus een zoönose.
Salmonellose is een infectie, veroorzaakt door de Salmonella-bacterie. Er bestaan meer dan 2500 verschillende serotypes van deze bacterie. Sommige serotypes zijn aangepast aan de gastheer en komen voornamelijk voor bij één diersoort. Een voorbeeld hiervan bij pluimvee zijn S. Gallinarum en S. Pullorum.
Andere serotypes zijn niet gastheerspecifiek (bv. S. Typhimurium en S. Enteritidis). Deze laatste veroorzaken vaak mildere symptomen, maar kunnen makkelijker andere diersoorten besmetten, ook de mens.
Ziekteverwekker
Salmonella is een gramnegatieve bacterie, meestal beweeglijk en voorzien van flagellen (met uitzondering van Salmonella Gallinarum en Salmonella Pullorum, die niet-beweeglijk zijn). Er bestaan veel verschillende types Salmonella of serovars (meer dan 2400).
Bij Salmonella is het belangrijk om een onderscheid te maken tussen twee serotypes: gastheerspecifieke, die enkel besmettelijk zijn voor pluimvee, en niet-gastheerspecifieke, die andere zoogdieren kunnen besmetten, ook de mens.
- Gastheerspecifieke Salmonella
Salmonella Gallinarum en Salmonella Pullorum behoren tot de Salmonella’s die zeer pathogeen zijn voor pluimvee. Uitbraken van beide Salmonella’s zijn zeldzaam maar omwille van het zeer besmettelijke karakter is waakzaamheid geboden.
Salmonella Arizonae kan ziekte veroorzaken bij kalkoenen. Dit serotype is minder hardnekkig dan de overige Salmonella-serotypes maar kan toch maanden in de omgeving overleven.
- Niet-gastheerspecifieke Salmonella
Deze Salmonella’s kunnen ook zoogdieren, waaronder de mens besmetten. De niet-gastheerspecifieke Salmonella’s worden gegroepeerd onder de benaming paratyphus. Kenmerkend voor paratyphus-infecties is dat deze in principe beperkt blijven tot de darm en bij de gastheer enkel misselijkheid en diarree veroorzaken.
Een groot aantal paratyphuskiemen verwekken bij pluimvee slechts subklinische infecties. De dieren kunnen weliswaar langdurig drager blijven. Vandaar dat pluimvee vaak wordt beschouwd als een reservoir voor Salmonella.
De niet-gastheerspecifieke Salmonella’s zijn verantwoordelijk voor voedselgerelateerde zoönotische salmonellose. Voorbeelden van deze zoönotische Salmonella’s zijn Salmonella Enteritidis en Salmonella Typhimurium.
Diagnose
De Salmonella-bacterie kan aangetoond worden aan de hand van bacteriologisch laboratoriumonderzoek. De kweek neemt verschillende dagen in beslag.
Als het monster positief is, kan bepaald worden welk type Salmonella aanwezig is.
Verder onderzoek is mogelijk om de Salmonella types nog verder onder te verdelen. Dit is interessant omdat men op die manier bijvoorbeeld kan vaststellen welke types op een bedrijf aanwezig zijn/blijven over langere periodes, wat het verband is tussen types aanwezig op de bedrijven en deze aangetroffen in de slachthuizen enz.
Preventie en behandeling
Het is verboden om pluimvee te behandelen tegen de te bestrijden serotypes, de focus ligt dan ook op preventie.
Vaccinatie van leghennen en vermeerderingspluimvee tegen Salmonella Enteritidis is verplicht, met uitzondering van tomen die bestemd zijn voor intracommunautair handelsverkeer of export. De vaccinatie tegen andere serotypen zoals Salmonella Typhimurium is vrijblijvend. De vaccinatie van selectiepluimvee is echter verboden.
De omzendbrieven van het FAVV geven meer informatie over de Salmonellabestrijding bij pluimvee zoals opgelegd door de Europese en Belgische wetgeving.
De belangrijkste focus in Salmonellabestrijding moet nog steeds gelegd worden op bioveiligheid. Bioveiligheid omvat alle maatregelen die je op het bedrijf neemt om het risico op insleep en verspreiding van ziektekiemen zoals Salmonella te minimaliseren.
Bioveiligheid
Om het risico op insleep en verspreiding van Salmonella of andere dierziekten tot een minimum te beperken, is het zaak om bioveiligheidsmaatregelen te nemen.
Een uitgebreid gamma aan maatregelen dierziektepreventie vind je op de pagina Bioveiligheid & preventie.
Salmonellabestrijding
Salmonella is een zoönose die wettelijk bestreden wordt bij pluimvee Op deze pagina vind je een overzicht van de wetgeving die in het kader van de Salmonellabestrijding van toepassing is. Verder vind je er meer informatie over de aanpak van Salmonella die berust op drie pijlers: monitoring, bioveiligheid en vaccinatie.
Bioveiligheid
Als veehouder wil je het risico op insleep en verspreiding van Salmonella en andere dierziekten tot een minimum beperken. Op de pagina Bioveiligheid & preventie vind je een uitgebreid gamma aan voorzorgsmaatregelen die je kunt nemen op het vlak van dierziektepreventie.